Sylvia Plath
(1932–1963) Mỹ (gốc Ba Lan)
Sylvia Plath sinh ở Boston , gốc người Ba Lan là một trong những nhà thơ năng động nhất và ngưỡng mộ của thế kỷ XX. ,Bà được xếp vào nhóm các nhà thơ “Tự thú” (confessional poets),là nhà thơ tiêu biểu của phong trào thơ nữ quyền .Sau khi mất, tuyển tập thơ của bà đoạt giải Pulitzẻ năm 1982.
Ở Việt Nam thơ bà được chọn tuyển dịch ra tiếng Việt trong tập “!5 nhà thơ Mỹ thế kỷ XX” (15 American poets of the XX TH century) do nhà xuất bản Hội nhà văn Việt Nam ấn hành năm 2004.
Một vài bài thơ.
1)Bài 1:
Fever 103°
Pure? What does it mean?
The tongues of hell
Are dull, dull as the triple
Tongues of dull, fat Cerberus
Who wheezes at the gate. Incapable
Of licking clean
The aguey tendon, the sin, the sin.
The tinder cries.
The indelible smell
Of a snuffed candle!
Love, love, the low smokes roll
From me like Isadora’s scarves, I’m in a fright
One scarf will catch and anchor in the wheel,
Such yellow sullen smokes
Make their own element. They will not rise,
But trundle round the globe
Choking the aged and the meek,
The weak
Hothouse baby in its crib,
The ghastly orchid
Hanging its hanging garden in the air,
Devilish leopard!
Radiation turned it white
And killed it in an hour.
Greasing the bodies of adulterers
Like Hiroshima ash and eating in.
The sin. The sin.
Darling, all night
I have been flickering, off, on, off, on.
The sheets grow heavy as a lecher’s kiss.
Three days. Three nights.
Lemon water, chicken
Water, water make me retch.
I am too pure for you or anyone.
Your body
Hurts me as the world hurts God. I am a lantern—--
My head a moon
Of Japanese paper, my gold beaten skin
Infinitely delicate and infinitely expensive.
Does not my heat astound you! And my light!
All by myself I am a huge camellia
Glowing and coming and going, flush on flush.
I think I am going up,
I think I may rise—--
The beads of hot metal fly, and I love, I
Am a pure acetylene
Virgin
Attended by roses,
By kisses, by cherubim,
By whatever these pink things mean!
Not you, nor him
Nor him, nor him
(My selves dissolving, old whore petticoats)—--
To Paradise.
Sylvia Plath, “Fever 103°” from The Collected Poems of Sylvia Plath, edited by Ted Hughes. Copyright © 1966
+ Dịch thơ:
Sốt 103 o (1)
Tinh khiết ư? Điều đó có nghĩa gì?
Những chiếc lưỡi của địa ngục.
Ngu si ngờ nghệch, ngu si ngờ nghệch cả ba..
Những chiếc lưỡi ngu si ngờ nghệch, loài chó săn ba đầu mập ú (2)
Đang khò khè trước cổng. Bất lực.
Liếm sạch.
Sợi dây gân bốc lửa, tội lỗi, tội lỗi (3)
Bùi nhùi gào khóc.
Mùi vị không thể xoá sạch.
Thoát ra từ ngọn nến tắt!
Tình yêu, tình yêu, như làn khói hút thuốc phả thấp cuộn tròn.
Đọng vào em như chiếc khăn quàng của Isadora. Em trong cơn sợ hãi. (4)
Một chiếc khăn sẽ neo lại trong bánh xe lăn.
Như lọn khói vàng tư lự.
Làm nên yếu tố riêng của chúng và sẽ không thể nào bốc dậy.
Nhưng lăn vòng cả địa cầu
Làm nghẹt thở người có tuổi và kẻ nhu mì.
Yếu ớt.
Như đứa bé bị sinh non đặt trong lồng kính, nằm trong nôi chắn.
Loài phong lan nhợt nhạt.
Lơ lửng trên vườn treo không gian.
Con báo nham hiểm!
Phóng xạ biến nó thành màu trắng.
Và giết nó trong một giờ.
Bôi trơn lên thân thể những kẻ ngoại tình.
Như đống tro tàn Hiroshima và ăn ruỗng
Tội lỗi. Tội lỗi.
Anh yêu, suốt cả đêm.
Em đã chập chờn, bật, tắt, bật tắt.
Tấm ra giường oằn oại nặng nề như bị nụ hôn của kẻ dâm đãng.
Ba ngày. Ba đêm.
Nước chanh, nước thịt gà.
Nước, nước, làm cho em nôn oẹ.
Em quá tinh khiết đối với anh hoặc bất cứ một ai.
Cơ thể anh
Làm tổn thương em như thế giới làm tổn thương Thượng đế. Em là chiếc đèn lồng –
Đầu em là vầng trăng.
Bằng giấy Nhật Bản, bằng sắc vàng tạo trên da em.
Thanh nhã vô cùng, đắt giá vô cùng.
Lẽ nào sức nóng em không làm cho anh kinh ngạc! Và ánh sáng của em!
Tất cả với chính bản thân em, em là cây hoa trà đồ sộ.
Rực rỡ, đến và đi, xúc động tiếp nối từng cơn.
Em ngĩ rằng em đang đứng lên.
Em nghĩ rằng, em có thể bật dậy.
Các hạt kim loại nóng tung bay, và em yêu bản thân mình. (5)
Em là chất A-xê-ti-len tinh khiết.
Nguyên trinh.
Được cung cấp bằng những đoá hồng.
Bằng những nụ hôn, bằng những tiểu thiên sứ.
Bằng bất cứ những điều gì mang ý nghĩa màu hồng!
Không phải anh, cũng không phải hắn
Không phải hắn, cũng không phải hắn.
(Bản thân em tan chảy, những cái váy lót đĩ điếm cũ kỹ.) -
Vụt tới Thiên đường..
HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
+ Chú thích:
1) Bài thơ "Sốt 103 °" được trích từ tập “Thi tuyển” (The Collected Poems) của Sylvia Plath, được Ted Hughes biên tập và giữ bản quyền từ năm 1966.
- Sốt 103 o Farheinet = khoảng 40 o C.
Bài thơ này đã từng được dịch ra tiếng Việt trong tập “!5 nhà thơ Mỹ thế kỷ XX” (15 American poets of the XX TH century) do nhà xuất bản Hội nhà văn Việt Nam ấn hành năm 2004.
2) Cerberus(hay Kerberos): Theo thần thoại Hy Lạp, đây là loài chó ngao, tức là loài chó săn ba đầu có đuôi rắn. Con chó này gác cổng âm phủ cho thần cai quản địa ngục Hades.Bởi có 3 đầu nên có 3 chiếc lưỡi và tác giả đã cho là những chiếc lưỡi ngu si ngờ nghệch của địa ngục.
3) Arguey: Từ có nghĩa: sốt, phát sốt, bốc lửa….Từ này chưa tìm thấy trong các từ điển.
4) Khăn quàng của Isadora : Isadora là tên của Isadora Duncan (.(1877 -1927) một vũ công tài ba người Mỹ, người sáng tạo ra múa hiện đại, bà đã từng sống và lưu diễn ở Mỹ, Anh,Pháp và nhiều nước ở châu Au. Đồng thời mở trừơng dạy múa ở Mỹ, Đức,Liên Xô. Bà có nhiều cuộc tình và hai lần kết hôn trong đó có nhà thơ Yesening. Trong một chuyến đi ở Pais (Pháp), bà gặp một người tình Ý, lúc họ ngồi trên xe thể thao chạy dọc trên một con đường biển, chiếc khăn voan quàng cổ màu đỏ của Isadora quá dài đã bị gió thổi bay quấn vào trục bánh xe và siết cổ bà gây tử vong tại chỗ.
Năm 1968,các nhà làm phim đã đóng một bộ phim nói về cuộc đời Isadora có tên là “The Loves of Isadora”,phm được đề cử giải Oscar và đồng thời được đề cử giải Cành cọ vàng năm 1969.
