LÝ BẠCH (李白)
(701 - 762)
Tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, sinh ở Tứ Xuyên (làng Thanh Liên, huyện Chương Minh, nay là huyệnMiện Dương). Quê ông ở Cam Túc (huyện Thiên Thuỷ - tức Lũng Tây ngày xưa). Ông nổi tiếng thông minh từ nhỏ, học rộng, thích uống rượu múa kiếm, ngao du sơn thủy, đặc biệt có tài làm thơ. Đời Đường Huyền Tông được mời làm Đại học sĩ, tước ngũ phẩm nhưng vì không được lòng Dương Quý Phi nên phải bỏ ra đi. Ông từng theo Lý Lân khởi binh nhưng bị thất bại nên đã bị tù và bị đi đày ở Quí Châu. Những năm cuối đời ông ẩn cư ở Lô Sơn. Đến thời Đường Đại Tông có triệu làm Tả Thập Di nhưng ông đã chết (năm 61 tuổi). Tương truyền khi ông đi chơi thuyền trên sông Trường giang đến Thái Thạch thuộc tỉnh An Huy; lúc uống say, thấy trăng dưới đáy nước, ông nhảy xuống ôm trăng mà chết cho nên nay có Tróc nguyệt đài (Đài bắt trăng) ở huyện Đăng Đồ (An Huy) .
Ông là nhà thơ nổi tiếng hàng đầu ở thời Thịnh Đường Trung Quốc và cũng là ngôi sao sáng của Đường thi cho đến hiện nay. Ông được người đờitôn xưng nhiều danh hiệu như “ Thi tiên (Tiên thơ)”, “ Trích tiên (Tiên
giángtrần)”, “Tửu trung tiên “Tiên rượu)”...
Về tác phẩm : Theo nhà sưu tầm Lý Đăng Dương thì thơ ông có khoảng 20.000 bài nhưng đến nay chỉ còn khoảng 1.800 bài.
春思
燕 草 如 碧 絲，
秦 桑 低 綠 枝。
當 君 懷 歸 日，
是 妾 斷 腸 時。
春 風 不 相 識，
何 事 入 羅 幃。
*Dịch âm:
Xuân tứ
Yên thảo như bích ti,
Tần tang đê lục chi.
Đương quân hoài qui nhật,
Thị thiếp đoạn trường thì.
Xuân phong bất tương thức,
Hà sự nhập la vi.
*Dịch nghĩa:
Ý xuân
Cỏ ở đất Yên xanh như tơ biếc
Dâu ở đất Tần buông rũ cành màu xanh lục
Đương lúc chàng mong nhớ mơ được có ngày về cùng thiếp
Cũng chính là lúc thiếp thương nhớ chàng đứt ruột.
Gió xuân kia vốn không quen biết
Vì sao mà nhập vào (làm lay động) cánh màn ở chốn phòng the
*Dịch thơ:
- Bản dịch 1:
Ý xuân
Cỏ Yên biêng biếc tơ xanh
Dâu Tần sắc lục buông cành sởn sơ
Lúc chàng mong nhớ ngày về
Là khi lòng thiếp não nề nát tan
Gió xuân sao quá sỗ sàng
Không quen mà nhập cánh màn phòng ta.
· HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
- Bản dịch 2:
Ý xuân
Cỏ Yên như tơ biếc
Dâu Tần xanh mướt đồng
Ngày chàng mong trở lại
Lúc thiếp nát tan lòng
Gió xuân không quen biết
Sao động cánh màn trong
*HOÀNG NGUÊN CHƯƠNG dịch
Sau đây là bản dịch của tác giả khác :
*Bản dịch của cụ Tản Đà (1937)
Ý xuân
Cỏ non xanh biếc vùng Yên,
Cành dâu xanh ngả ở bên đất Tần.
Lòng em đau đớn muôn phần,
Phải chăng là lúc phu quân nhớ nhà.
Gió xuân quen biết chi mà,
Cớ chi lọt bức màn là tới ai?
Trước đây đã lâu, có tác giả cho bài “Xuân tứ” của Lý Bạch giống với bài thơ “Nỗi lòng thiếu phụ” (?) của của Gabriele D’Annunzio (?) và cho đây là điều kỳ lạ vì hai tác giả đã xuất hiện ở thời đai xa xưa, một người ở trời Đông và một người ở trời Tây. Họ chưa bao giờ gặp nhau (?). Bài thơ như sau:
“Ce soir, tristement je pense à lui...
Il a annoncé son retour, pourtant je l’ai attandu en vain
Voilà qu’une légère brise souffle...
O vent inconnu qui pénètre dans ma chambre,
Pourquoi viens tu jusque dan mon lit”
*GABRIELE D’ANNUNZIO
*Dịch sang thơ Việt:
Chiêu buồn bã , em nhớ chàng da diết
Chàng không về để em đợi hoài công
Ngọn gió kia thổi hơi nhẹ buốt lòng
Không quen biết sao lẻn vào phòng vắng
Sao cứ đến nơi chiếc giường im ắng ?
*HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
Có thể có nhiêu tác giả mang tên Gabrielet D’Annunzio và ở nhiều thời đại khác nhau chăng?. Còn nếu như đích thực là Gabriele D’Anunnzio ( 1863 – 1938)- nhà văn, nhà thơ lãng mạn của Italia (Ý) thì có thể nhà thơ này đã dịch phóng tác bài thơ của Lý Bạch chứ không thể hai bài thơ này ngẫu nhiên giống nhau như có tác giả đã nói ở trên.
(701 - 762)
Tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, sinh ở Tứ Xuyên (làng Thanh Liên, huyện Chương Minh, nay là huyệnMiện Dương). Quê ông ở Cam Túc (huyện Thiên Thuỷ - tức Lũng Tây ngày xưa). Ông nổi tiếng thông minh từ nhỏ, học rộng, thích uống rượu múa kiếm, ngao du sơn thủy, đặc biệt có tài làm thơ. Đời Đường Huyền Tông được mời làm Đại học sĩ, tước ngũ phẩm nhưng vì không được lòng Dương Quý Phi nên phải bỏ ra đi. Ông từng theo Lý Lân khởi binh nhưng bị thất bại nên đã bị tù và bị đi đày ở Quí Châu. Những năm cuối đời ông ẩn cư ở Lô Sơn. Đến thời Đường Đại Tông có triệu làm Tả Thập Di nhưng ông đã chết (năm 61 tuổi). Tương truyền khi ông đi chơi thuyền trên sông Trường giang đến Thái Thạch thuộc tỉnh An Huy; lúc uống say, thấy trăng dưới đáy nước, ông nhảy xuống ôm trăng mà chết cho nên nay có Tróc nguyệt đài (Đài bắt trăng) ở huyện Đăng Đồ (An Huy) .
Ông là nhà thơ nổi tiếng hàng đầu ở thời Thịnh Đường Trung Quốc và cũng là ngôi sao sáng của Đường thi cho đến hiện nay. Ông được người đờitôn xưng nhiều danh hiệu như “ Thi tiên (Tiên thơ)”, “ Trích tiên (Tiên
giángtrần)”, “Tửu trung tiên “Tiên rượu)”...
Về tác phẩm : Theo nhà sưu tầm Lý Đăng Dương thì thơ ông có khoảng 20.000 bài nhưng đến nay chỉ còn khoảng 1.800 bài.
春思
燕 草 如 碧 絲，
秦 桑 低 綠 枝。
當 君 懷 歸 日，
是 妾 斷 腸 時。
春 風 不 相 識，
何 事 入 羅 幃。
*Dịch âm:
Xuân tứ
Yên thảo như bích ti,
Tần tang đê lục chi.
Đương quân hoài qui nhật,
Thị thiếp đoạn trường thì.
Xuân phong bất tương thức,
Hà sự nhập la vi.
*Dịch nghĩa:
Ý xuân
Cỏ ở đất Yên xanh như tơ biếc
Dâu ở đất Tần buông rũ cành màu xanh lục
Đương lúc chàng mong nhớ mơ được có ngày về cùng thiếp
Cũng chính là lúc thiếp thương nhớ chàng đứt ruột.
Gió xuân kia vốn không quen biết
Vì sao mà nhập vào (làm lay động) cánh màn ở chốn phòng the
*Dịch thơ:
- Bản dịch 1:
Ý xuân
Cỏ Yên biêng biếc tơ xanh
Dâu Tần sắc lục buông cành sởn sơ
Lúc chàng mong nhớ ngày về
Là khi lòng thiếp não nề nát tan
Gió xuân sao quá sỗ sàng
Không quen mà nhập cánh màn phòng ta.
· HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
- Bản dịch 2:
Ý xuân
Cỏ Yên như tơ biếc
Dâu Tần xanh mướt đồng
Ngày chàng mong trở lại
Lúc thiếp nát tan lòng
Gió xuân không quen biết
Sao động cánh màn trong
*HOÀNG NGUÊN CHƯƠNG dịch
Sau đây là bản dịch của tác giả khác :
*Bản dịch của cụ Tản Đà (1937)
Ý xuân
Cỏ non xanh biếc vùng Yên,
Cành dâu xanh ngả ở bên đất Tần.
Lòng em đau đớn muôn phần,
Phải chăng là lúc phu quân nhớ nhà.
Gió xuân quen biết chi mà,
Cớ chi lọt bức màn là tới ai?
Trước đây đã lâu, có tác giả cho bài “Xuân tứ” của Lý Bạch giống với bài thơ “Nỗi lòng thiếu phụ” (?) của của Gabriele D’Annunzio (?) và cho đây là điều kỳ lạ vì hai tác giả đã xuất hiện ở thời đai xa xưa, một người ở trời Đông và một người ở trời Tây. Họ chưa bao giờ gặp nhau (?). Bài thơ như sau:
“Ce soir, tristement je pense à lui...
Il a annoncé son retour, pourtant je l’ai attandu en vain
Voilà qu’une légère brise souffle...
O vent inconnu qui pénètre dans ma chambre,
Pourquoi viens tu jusque dan mon lit”
*GABRIELE D’ANNUNZIO
*Dịch sang thơ Việt:
Chiêu buồn bã , em nhớ chàng da diết
Chàng không về để em đợi hoài công
Ngọn gió kia thổi hơi nhẹ buốt lòng
Không quen biết sao lẻn vào phòng vắng
Sao cứ đến nơi chiếc giường im ắng ?
*HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
Có thể có nhiêu tác giả mang tên Gabrielet D’Annunzio và ở nhiều thời đại khác nhau chăng?. Còn nếu như đích thực là Gabriele D’Anunnzio ( 1863 – 1938)- nhà văn, nhà thơ lãng mạn của Italia (Ý) thì có thể nhà thơ này đã dịch phóng tác bài thơ của Lý Bạch chứ không thể hai bài thơ này ngẫu nhiên giống nhau như có tác giả đã nói ở trên.
