Đào Tấn
(1845 - 1907) - Việt Nam (Bình Định)
Đào Tấn có tên thật là Đào Đăng Tấn, sinh tại thôn Vinh Thạnh, tổng Thời Tú, huyện Tuy Phước, phủ An Nhơn, tỉnh Bình Định (nay thuộc thôn Vinh Thạnh, xã Phước Lộc, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Ông tự là Chỉ Thúc, hiệu là Tô Giang và Mộng Mai, biệt hiệu là Tiểu Linh Phong Mai Tăng hoặc Mai Tăng. Ông từng làm quan dưới triều Nguyễn, trải qua 3 đời vua từ Tự Đức đến Thành Thái, lên đến chức Công Bộ Thượng thư, Hiệp biện Đại học sĩ. Ông là vị quan thanh liêm chánh trực được giới sĩ phu và nhân dân trọng nể nhưng sau vì chống chọi với gian thần Nguyễn Thân nên bị cách chức năm 1904, sau đó ông về quê ở ẩn.
Ông là nhà thơ, nhà soạn từ khúc và đặc biệt là nhà soạn tuồng nổi tiếng của Việt Nam, được xem là ông tổ ngành hát bội và cũng là vị tổ thứ hai của nghề sân khấu Việt Nam.Ông đã để lại cho đời hơn 1.000 bài thơ - từ, khoảng 40 vở tuồng kinh điển. Ông cũng được công nhận là nhà lý luận phê bình sân khấu đầu tiên ở nước ta với tập Hý trường tùy bút, được tôn vinh là danh nhân văn hóa. Hiện nay mộ ông ở Tuy Phước, Bình Định. Ông có tên đường ở Hà Nội,TP.HCM, Đà Nẵng, Nghệ An, Bình Định, Nha Trang...
有 所 思 其 一
Hữu sở tư kỳ 1
思 與 君 別 來，
Tư dữ quân biệt lai,
幾 見 芙 蓉 花。
Kỷ kiến phù dung hoa.
盈 盈 隔 秋 水，
Doanh doanh cách thu thuỷ,
若 在 天 一 涯。
Nhược tại thiên nhất nhai.
Nguồn: Thơ và từ Đào Tấn, NXB Văn học, Hà Nội, 1987
+ Dịch nghĩa :
Có nỗi niềm sầu nhớ - Bài 1
Nhớ từ thuở cùng chàng chia tay chưa trở lại,
Thiếp đã bao lần nhìn hoa phù dung.
Chỉ cách ngăn có một dòng nước thu trong trẻo,
Mà ngỡ như ở tận góc trời nào.
+ Dịch thơ:
Có nỗi niềm sầu nhớ - Bài 1
Nhớ thuở chàng đi chưa trở lại,
Bao lần thiếp ngắm đóa phù dung.
Cách dòng nước biêc thu trong vắt,
Mà ngỡ bên trời để nhớ mong.
HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
