Tho dich chữ Hán của tác giả Hoàng Nguyên Chương

TƯƠNG TƯ - TÌNH SỬ

5/15/2012

相思
    Tương Tư
情史
        * Trích:Tình sử

拭翠斂雙蛾
Thức thuý liễm song nga,
爲鬱心中事
Vi   uất   tâm trung sự,
匿管下庭除
Nặc quản hạ đình trừ,
書就相思字
Thư tựu tương tư tự.

此字不書石
Thử tự bất   thư thạch,
此字不書纸
Thử tự bất   thư   chỉ,
書向秋葉上
Thư hướng thu diệp thượng,
願隨秋風起
Nguyện tuỳ phong thu khởi.

天下心人有
Thiên hạ hữu tâm nhân,
盡解相思死
Tận giải tương tư tử,
千下負心人
Thiên hạ phụ tâm nhân,
不識相思意
Bất thức tương tư ý,

有心與負心
Hữu tâm dữ phụ tâm,
不知落何地
Bất tri lạc hà   địa.

· * Dịch nghĩa:

                       Nhớ nhau

                                                *Trích :Tình sử      (1)

                     Vuốt tóc chau đôi mày ngài
Vì niềm u uất tâm sự.
Giấu bút ra thềm sân trước.
Viết nên chữ tương tư.

Chữ này không viết trên đá.
Chữ này không viết trên giấy
Viết về hướng lá thu ở trên cao.
Mong gió thu cuộn bay đi.
Thiên hạ nếu có lòng.
Sẽ hiểu tương tư khắc khoải đến chết.
Thiên hạ nếu phụ lòng.
Sẽ không hiểu được nghĩa tương tư.
Có lòng hay phụ lòng.
Không biết lá rơi về đất nào?!

                             *HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch

*Chú thích:
1)Tình sử: là tên gọi tắt của Tình sử loại lược 情史類略 do Phùng Mộng Long
馮夢龍 (1574 - 1646) tuyển tập với hơn 870 thiên tiểu thuyết, bút ký qua các thời đại, liên quan đến tình yêu, phân thành 24 loại ái tình, khởi sự với Tình trinh 情貞 và kết thúc với  Tình tích 情跡. Tình sử được du nhập vào Việt Nam rất sớm, dưới triều Minh Mạng (1820-1840), đã rất phổ biến và được lần lượt dịc ra tiếng Việt. Phan Mạnh Danh (1866-1942) sử dụng Tình sử trong quá trình tập Kiều với luật thi Trung Hoa và để dịch thơ cổ qua các đời Hán - Sở, Đường, Ngũ đại, Tống, Nguyên, Minh, Thanh.v.v...

*Dịch thơ:

                       Nhớ nhau
*Trích :Tình sử

Vuốt tóc chau đôi mày.
U uất niềm tâm sự
Giấu bút ra thềm sân.
Viết tương tư thành chữ.

Chữ không viết trên đá.
Chữ không viết trên giấy.
Viết về hướng lá thu.
Nhờ gió lùa cuộn gửi.

Thiên hạ nếu có lòng
Hiểu tương tư đến chết.
Thiên hạ nếu phụ lòng.
Ý tương tư nào biết.

Có lòng hay phụ rẫy.
Lá rơi dạt đất nào?!
  *HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch

0 Comments

Bài thơ trong ngôi mộ cổ

4/3/2012

9 Comments

          BÀI THƠ TRONG NGÔI MỘ CỔ
    *HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG

     Theo nhiều nguồn tư liệu văn học, vào năm 1994, khi khai quật một ngôi mộ cổ ở tỉnh Triết Giang Trung Quốc , người ta đã tìm thấy một bài thơ tình kỳ lạ. Bài thơ này được khắc trên một tấm gỗ quí và được thiếu nữ nằm trong áo quan ôm trước ngực. Ngôi mộ được xác định là đã có khoảng chừng hai thế kỷ và người thiếu nữ khoảng chừng 17 tuổi. Vì bài thơ không đề tên tác giả nên người ta phân vân không biết nó là của cô gái đã sáng tác hay là của ai khác. Bài cổ thi ngũ ngôn tứ tuyệt này không có đầu đề và được trình bày như sau:

*Nguyêntác:

君生我未生
我生君以老
君恨我生遲
我恨君生早

*Dịch âm:
Quân sinh ngã vị sinh
Ngã sinh quân dĩ lão
Quân hận ngã sinh trì
Ngã hận quân sinh tảo
* Khuyết danh

*Dịch nghĩa:
Chàng sinh, em chưa sinh
Em sinh, chàng đã già
Chàng hận em sinh muộn
Em hận chàng sinh sớm.

*Dịch thơ:

          BÀI THƠ TRONG NGÔI MỘ CỔ

Chàng sinh từ lúc em chưa sinh
Em sinh chàng đã hết ngày xanh
Chàng mang hờn oán em sinh muộn
Em hận chàng sinh trước tuổi mình
· HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch

        CÁC MỐI LIÊN QUAN VỀ NGUỒN GỐC
BÀI THƠ TRONG NGÔI MỘ CỔ

       Khi đọc bài thơ trên tấm gỗ, giới khảo cổ và giới văn học đã thấy đây là một chuyện lạ, họ đoán thiếu nữ trẻ tuổi này đã qua đời vì một nguyên nhân đặc biệt nào đó có liên quan đến nội dung bài thơ cho nên giới văn học đã đổ xô truy tìm nguồn gốc của nó và cuối cùng họ đã biết được xuất xứ .
Thật ra bài thơ này không phải do người thiếu nữ nằm trong áo quan viết mà nó đã có từ thời nhà Đường. Theo một truyền thuyết thì bài thơ này do một kỹ nữ nào đó ở đất Tần Hoài đã viết ra. Nó chỉ là khổ thơ đầu của một bài thơ có 4 khổ , được gom lại thành 8 câu. Nàng kỹ nữ trẻ tuổi xinh đẹp này có quen một khách tình lớn tuổi. Tình cảm họ vô cùng sâu đậm nhưng vì cách biệt tuổi tác quá lớn, vì dư luận xã hội...họ không thể cùng nhau chung sống. Trước khi chia tay đi nơi khác, nàng viết bài thơ này trên một tấm lụa để tặng cho người tình vong niên. Theo một tư liệu khác thì bài thơ được viết trên một chiếc quạt, nguồn này có vẻ hợp lý bởi vì do viết trên quạt, diện tích bề mặt có hạn nên bài cổ thi mới gom lại chỉ còn 8 câu thay vì phải trình bày 16 câu.
Còn về trường hợp thiếu nữ nằm trong áo quan có thể đã mắc phải mối tình bi thương nào đó giống như người kỹ nữ xa xưa nên đã mượn 4 câu thơ để mang theo mình về cõi nghìn thu.

*Bài thơ đề quạt của người kỹ nữ như sau:

君    生    我未   生 o 我    生    君   以老
Quân sinh ngã vị sinh , ngã sinh quân dĩ lão.
君   恨   我   生遲 o 我    恨   君生早
Quân hận ngã sinh   trì , ngã   hận   quân sinh tảo.

  君    生    我未   生 o 我    生    君   以老
Quân sinh ngã vị sinh , ngã sinh quân dĩ lão.
恨     生不侗   時 o 日   日   與君好
Hận   sinh bất đồng thì ,nhật nhật dữ quân hảo.

君    生    我未   生 o 我    生    君   以老
Quân sinh ngã   vị sinh , ngã sinh quân dĩ lão.
我     離   君   天涯 o   君    隔   我海   角
Ngã   ly quân thiên nhai,quân cách ngã hải giác.

  君    生    我未   生 o 我    生    君   以老
Quân sinh ngã vị sinh , ngã sinh quân dĩ lão
化   蝶   去   尋   花 o 夜   夜   栖芳草
Hóa điệp khứ   tầm hoa, dạ   dạ    tê phương thảo.

*Dịch nghĩa:

Chàng sinh, em chưa sinh; em sinh chàng đã già
Chàng hận em sinh sau, em hận chàng sinh sớm.

Chàng sinh, em chưa sinh; em sinh chàng đã già
Hận không sinh cùng thời, ngày ngày vui bên anh.

Chàng sinh, em chưa sinh; em sinh chàng đã già
Em xa chàng chân trời, chàng cách em góc bể.

Chàng sinh, em chưa sinh; em sinh chàng đã già
Mơ hóa bướm tìm hoa, đêm đêm đậu nhành cỏ    (*)
(Phương thảo: Là cỏ thơm, vì trái thanh vần nên tạm dịch là nhành cỏ)

   Nếu bài thơ 8 câu trên được tách ra thành 16 câu, ta sẽ có bốn khổ thơ ngũ ngôn tứ tuyệt khá hoàn hảo như sau:

*Nguyên tác:                          *Dịch âm Hán Việt:


君生我   未生            Quân sinh ngã vị sinh
我生君以老             Ngã sinh quân dĩ lão
君恨我生遲 Quân hận ngã sinh trì
我恨君生早   Ngã hận quân sinh tảo

君生我未生 Quân sinh ngã vị sinh
我生君以老    Ngã sinh quân dĩ lão
恨生不侗時     Hận sinh bất đồng thời
日日與君好   Nhật nhật dữ quân hảo

君生我未生    Quân sinh ngã vị sinh
我生君以老     Ngã sinh quân dĩ lão
我離君天涯            Ngã ly quân thiên nhai
君隔我海角            Quân cách ngã hải giác

君生我未生 Quân sinh ngã vị sinh
我生君以老    Ngã sinh quân dĩ lão
  化蝶   去尋花     Hóa điệp khứ tầm hoa
夜夜栖芳草   Dạ dạ tê phương thảo

*Dịch thơ:

CHÀNG SINH, EM CHƯA SINH.

Chàng sinh từ lúc em chưa sinh
Em sinh, chàng đã hết ngày xanh
Chàng mang hờn oán em sinh muộn
Em hận chàng sinh trước tuổi mình.

Chàng sinh từ lúc em chưa sinh
Em sinh, chàng đã hết ngày xanh
Hận sao không được sinh cùng lứa
Để được ngày ngày vui với anh.

Chàng sinh từ lúc em chưa sinh
Em sinh, chàng đã hết ngày xanh
Em xa chàng mãi chân trời vắng
Chàng cách xa em góc biển tình.

Chàng sinh từ lúc em chưa sinh
Em sinh chàng đã hết ngày xanh
Ước cùng hóa bướm tìm hoa đẹp
Sát cánh đêm đêm đậu cỏ nhành.
*HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch

            Ý KIẾN THÊM VỀ BÀI THƠ TRONG NGÔI MỘ CỔ
VÀ BÀI THƠ ĐỀ QUẠT

Sau khi được giới văn học giải mã, chúng ta đã tạm hiểu được nguồn gốc xuất xứ của bài thơ. Tuy nhiên tất cả cũng chỉ là truyền thuyết. Nó vẫn còn mang một lớp sương khói mơ hồ, hư hư thực thực.
Dù không rõ được chân giả của bài thơ như thế nào nhưng ai cũng hiểu được đây là bài thơ tình rất đặc sắc. Nó mang âm hưởng quen thuộc của những bài cổ thi trong Kinh thi hoặc như bài Trường tương tư của Lương Ý Nương trong Tình sử. Tác giả đã chọn thể thơ ngũ ngôn rất kiệm lời nhưng có sức chứa hàm ngôn rất lớn. Điểm nổi bật là tác giả đã sử dụng phương pháp lặp một cách có chủ ý. Trong lặp câu, đã lặp lại 2 câu đầu trong suốt cả 4 khổ thơ để nhấn mạnh về sự nghiệt ngã phũ phàng của thời gian đối với sự xuất hiện của con người. Trong lặp từ, đã sử dụng 15 lần từ “quân”(chàng, anh), 12 lần từ “ngã”(ta, em) , 15 lần từ “sinh”, 3 lần từ “hận”(oán giận, hờn oán)...hoặc các điệp từ khác như nhật nhật(ngày ngày), dạ dạ (đêm đêm) vv...Mặc dù sử dụng nhiều lần như vậy nhưng không gây nhàm chán mà trái lại đã cấu tứ phong phú hơn cho bài thơ, gây nhiều âm vang và ấn tượng cho người đọc. Biện pháp nghệ thuật này đã nhấn mạnh và nêu bật được sự cố không may mang đầy khổ đau ray rứt, đổ vỡ tiếc hận của cả hai nhân vật. Bên cạnh đó phương pháp đối đã sử dụng như trì (muộn) – tảo (sớm), thên nhai (chân trời) – hải giác (góc biển), nhật nhật (ngày ngày) – dạ dạ (đêm đêm)...đã khiến cho ý tình bài thơ thêm sâu thẳm mênh mang. Về cách cấu trúc câu và nghĩa từ của bài thơ cũng rất đơn giản nên khi chuyển ngữ nó gần như sát nghĩa với từ Việt. Lời tuy giản dị trong sáng, ngắn gọn nhưng lại rất cô đọng hàm súc cho nên việc dịch cho đạt ý tác giả đã dụng công quả là không dễ.
  Phải nói đây là bài thơ tình lãng mạn khá đặc biệt. Nội dung ý tưởng của nó có thể khiến cho nhà xã hội học, nhà đạo đức học, nhà tâm lý học, nhà triết học phải cau mày suy nghĩ về sự phức tạp của người đời và đời người trước thời gian. Nó mang hồn của cái bóng ẩn danh để nói lên những vấn đề mà con người xưa nay không thể nói. Điều này khiến chúng tôi chợt nghĩ : “Phải chăng thơ tình cũng là tấm gương soi thời gian, soi rõ được tâm hồn muôn nơi muôn thuở của nhân loại. Nó cho ta thấy rõ được cái hay, cái đẹp, cái xấu, cái dở cũng như những suy tư ước vọng, hy vọng, tuyệt vọng...và cả những điều phức tạp khó hiểu nhất của con người?!”.

   *HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG.

*

9 Comments

TƯƠNG TƯ - TÌNH SỬ

Bài thơ trong ngôi mộ cổ

DANH MỤC TÁC GIẢ: