Một vài bài thơ sau đâyđược chọn là những bài thơ hay nhất thế giới (Greatest poems of the world).
-
I) Bài thơ “Anh yêu em”:
Я вас любил...
Я вас любил: любовь еще, быть может
В душе моей угасла не совсем;
Но пусть она вас больше не тревожит;
Я не хочу печалить вас ничем.
Я вас любил безмолвно, безнадежно,
То робостью, то ревностью томим;
Я вас любил так искренно, так нежно,
Как дай вам бог любимой быть другим.
(1829)
*Dịch thơ:
TÔI YÊU EM
Yêu em, tình ấy đa mang.
Đến giờ ngọn lửa chưa tàn trong tim.
Nén lòng, u uẩn niềm riêng.
Tôi đâu muốn để em phiền bận tâm.
Yêu em vô vọng, âm thầm.
Rụt rè, đày đoạn, ghen ngầm quẩn quanh.
Yêu em tha thiết, chân thành.
Cầu mong em gặp người tình như tôi.
· HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
(Người đẹp của bài thơ “Tôi yêu em”)
· Chú thích:
Bài thơ “Anh yêu em” là một trong những bài thơ tình hay nhất được Puskin sáng tác vào năm 1829 để tặng cho Anet Olenina – một người yêu cũ. A. Olenina là con gái của Chủ tịch viện Hàn lâm Nghệ thuật Nga. Ông quen bà lúc 18 tuổi, đã ngỏ lời cầu hôn nhưng bị gia đình bà nhất quyết từ chối. Sau này ông gặp lại Olenina trong buổi vũ hội ở Moxcva. Với tấm lòng cảm xúc dạt dào, ông đã sáng tác bài thơ này để gửi tặng cho bà.
Bài thơ đã được nhạc sĩ B. Seremechev phổ nhạc. Ở Việt Nam, nó đã được dịch giả Thúy Toàn dịch dịch ra tiếng Việt năm 1966 và được chọn vào sách giáo khoa để giảng dạy.(Phỏng theo ý từ nguồn tư liệu của Irina Trigiova – Nguồn sáng”do tác giả Vũ Thế Khôi sưu tầm biên soạn trong “A. Puskin, thơ trữ tình song ngữ Nga Việt, nhà xuất bản Thế giới in năm 2009 tại Hà Nội”.
* Giới thiệu một số bản dịch khác:
1) Bản dịch của Thúy Toàn :
TÔI YÊU EM
Tôi yêu em đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa,
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài.
Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng,
Lúc rụt rè, lúc hậm hực lòng ghen,
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm,
Cầu cho em được người tình như tôi đã yêu em.
2) Bản dịch của Phạm Bá Chiểu
TÌNH ANH
Ngọn lửa tình từ thuở yêu Em
Dường còn cháy trong tim anh chưa tắt
Chỉ muốn giữ cho hồn Em trong vắt
Anh lặng chôn tình riêng ấy trong lòng
Từng yêu Em trong vô vọng, âm thầm
Từng giằng xé bởi ghen tuông, ngần ngại
Từng yêu Em bao chân thành, êm ái
Ước được người yêu Em sánh tình anh
*Các bản dịch tiếng Anh:
Có nhiều bản dịch tiếng Anh, tôi có tham khảo được bảy bản dịch nhưng chỉ chọn sau đây vài bản có nghĩa gần sát với nguyên tác.
1) I LOVED YOU
I loved you; even now I may confess,
Some embers of my love their fire retain;
But do not let it cause you more distress,
I do not want to sadden you again.
Hopeless and tongue-tied, yet I loved you dearly
With pangs the jealous and the timid know;
So tenderly I loved you, so sincerely,
I pray God grant another love you so.
(Chưa rõ tên tác giả)
2) I LOVED YOU
Another I loved you; and perhaps I love you still,
The flame, perhaps, is not extinguished; yet
It burns so quietly within my soul,
No longer should you feel distressed by it.
Silently and hopelessly I loved you,
At times too jealous and at times too shy.
God grant you find another who will love you
As tenderly and truthfully as I.
Translated by Babette Deutsch
2) Bài thơ “Đóa hoa”:
Цветок
Цветок засохший, безуханный,
Забытый в книге вижу я;
И вот уже мечтою странной
Душа наполнилась моя:
Где цвел? когда? какой весною?
И долго ль цвел? и сорван кем,
Чужой, знакомой ли рукою?
И положен сюда зачем?
На память нежного ль свиданья,
Или разлуки роковой,
Иль одинокого гулянья
В тиши полей, в тени лесной?
И жив ли тот, и та жива ли?
И нынче где их уголок?
Или уже они увяли,
Как сей неведомый цветок?
* Bản dịch tiếng Anh:
The Flower
* Pushkin
The flower, very dry and scentless,
I see in the forgotten book;
And now, with the strangest fancies,
Is filled my soul’s every nook.
Where and in which spring was it grown?
And how long? By whom was cut?
By a hand known or unknown?
And why was put this page behind?
To the recall of the love-talking,
Or separation forced by fate,
Or quiet and alone walking
In the fields’ silence and woods’ shade?
Is he alive? And his sweet lady?
And where is now their little nook?
Or maybe they had both faded,
Like this strange flower in this book?
1828
* Dịch thơ:
ĐÓA HOA
Hoa khô xác và không còn hương sắc.
Tôi nhìn hoa nơi trang sách bỏ quên.
Rồi chợt tưởng, bâng khuâng niềm cảm xúc.
Thoáng đầy hồn bao ngõ ý mông mênh.
Hoa ở đâu? Mùa xuân nào hoa nở?
Được bao lâu? Tay ai đã hái về?
Người quen biết hoặc là người xa lạ?
Sao đem vào trang sách ép vu vơ?
Là chứng tích của tình yêu kỷ niệm?
Hay chia tay vì số phận dở dang?
Hay cuộc dạo, bước lặng thầm cô độc.
Qua bóng rừng, qua cảnh vắng đồng hoang?
Chàng còn sống? Cô gái kia còn sống?
Giờ ở đâu nơi ngõ dạt cuộc đời?
Hay có thể cả hai cùng héo rụng.
Như đóa hoa lạ lùng, trong sách lặng im hơi?
· HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
* Bài thơ “Đóa hoa”(có người dịch là “Bông hoa nhỏ”, được Puskin sáng tác vào năm 1828. Bài thơ được Thúy Toàn dịch vào năm 1966 và sau đó có nhiều người dịch. Năm 1999, nhân kỷ niệm 200 năm ngày sinh của thi hào Puskin,Trung tâm văn hóa ngôn ngữ Đôn g- Tây, cùng với Hội đồng văn học dịch thuật Hội nhà văn Việt Nam và tuần báo Văn nghệ đã phối hợp tổ chức cuộc thi dịch thơ Puskin cho những người yêu thơ ở trong nước và cả ngoài nước tham dự, Hội đòng giám khảo đã lấy bài thơ này làm đề tài bắt buộc cho mọi người dịch. Kết quả đã chọn được 13 bài trong số hàng trăm bài tham dự, và được in vào “tuyển tập Puskin”.(Phỏng theo ý tư liệu của Vũ Thế Khôi trong “Thơ trữ tình song ngữ Nga-Việt”, nhà xuất bản Thế giới, in năm 2007, trang 199.
*Bản dịch tiếng Anh khác:
The flower
A flower - shrivelled, bare of fragrance,
Forgotten on a page - I see,
And instantly my soul awakens,
Filled with an aimless reverie:
When did it bloom? the last spring? earlier?
How long? Where was it plucked? By whom?
By foreign hands? or by familiar?
And why put here, as in a tomb?
To mark a tender meeting by it?
A parting with a precious one?
Or just a walk, alone and quiet,
In forests' shade? in meadows' sun?
Is she alive? Is he still with her?
Where is their haven at this hour?
Or did they both already wither,
Like this unfathomable flower?
Translated by: Genia Gurarie, summer of 1995
III) Bài thơ “Gửi... ”
К...
Я помню чудное мгновенье:
Передо мной явилась ты,
Как мимолетное виденье,
Как гений чистой красоты.
В томленьях грусти безнадежной
В тревогах шумной суеты,
Звучал мне долго голос нежный
И снились милые черты.
Шли годы. Бурь порыв мятежный
Рассеял прежние мечты,
И я забыл твой голос нежный,
Твой небесные черты.
В глуши, во мраке заточенья
Тянулись тихо дни мои
Без божества, без вдохновенья,
Без слез, без жизни, без любви.
Душе настало пробужденье:
И вот опять явилась ты,
Как мимолетное виденье,
Как гений чистой красоты.
И сердце бьется в упоенье,
И для него воскресли вновь
И божество, и вдохновенье,
И жизнь, и слезы, и любовь.
*Bản dịch tiếng Anh:
TO...
I remember that magical moment
When before me you appeared
Like a fleeting vision,
Like a spirit beautiful and pure
In the languorous melancholy of despair
In the anxious noisy bustle
For a while, your voice stayed with me
Your dear features filled my dreams
Years passed. The restless impulse of storms
Scattered the dreams of the past
And I forgot your tender voice
Your heavenly features
In the wilderness, in the gloom of captivity
My silent days stretched out
Without God, without inspiration
Without tears, without life or love
To my soul an awakening;
Once again you appeared
Like a fleeting vision,
Like a spirit beautiful and pure
My heart beat in ecstasy
And in it is resurrected
Both God and inspiration,
Life, tears and love.
(Chưa rõ tên tác giả)
*Dịch thơ:
GỬI...
Anh nhớ lại khoảnh khắc đầy kỳ diệu.
Em hiện ra ngay trước mắt của anh.
Như ảo ảnh lướt qua trong chớp nhoáng.
Như thiên thần đầy trong trắng đẹp xinh.
Rồi thất vọng, rồi tối tăm sầu muộn.
Bao âu lo khắc khoải động xô bờ.
Qua thời gian giọng em còn vẳng lại.
Khuôn mặt còn tràn ngập cả trong mơ.
Năm tháng qua, bão không ngừng đổ tới.
Giấc mơ xưa giờ cũng đã tan rồi.
Anh đã quên giọng ngọt ngào âu yếm.
Cả thiên đường trên nét mặt tươi vui.
Trong hoang dã, giam tù đầy ảm đạm.
Ngày lặng im căng thẳng cứ trôi đều.
Không thần thánh, không còn nguồn cảm hứng.
Không cuộc đời, không nước mắt, tình yêu.
Rồi bất chợt tâm hồn anh tỉnh thức.
Em hiện ra một lần nữa không ngờ.
Như ảo ảnh lướt qua rồi vụt tắt.
Như thiên thần trong trắng đẹp ngây thơ.
Cho tim anh đập rộn ràng mãnh liệt.
Được phục sinh trở lại với bao điều.
Cả thần thánh, cả mọi nguồn cảm hứng.
Cả cuộc đời, cả nước mắt, tình yêu.
· HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
*Chú thích:
Bài thơ “Gửi” được Puskin sáng tác vào năm 1825, trong thời gian ông bị lưu đày ở Mikhailovxcoie. Bài thơ này ông gửi tặng cho nữ bá tước Anna Ker. Ông đã gặp bà lần đầu năm bà 19 tuổi và 5 năm sau ông gặp lại ở nông trang gần địa điểm ông bị lưu đày. Ông đã tặng bà chương đầu của quyển tiểu thuyết “Evgheni Oneghin”, trong đó có kẹp bài thơ này.( Phỏng theo ý từ nguồn tư liệu của Gorodetxki – 1962 do tác giả Vũ Thế Khôi sưu tầm biên soạn, sách đã dẫn.)
· * Giới thiệu bản dịch khác
- Bản dịch của Thuý Toàn:
Gửi
Anh nhớ mãi phút giây huyền diệu:
Trước mắt anh em bỗng hiện lên,
Như hư ảnh mong manh vụt biến,
Như thiên thần sắc đẹp trắng trong.
Giữa ray rứt sầu đau tuyệt vọng
Giữa ồn ào xáo động buồn lo
Tiếng em nói bên tai anh văng vẳng
Bóng dáng em anh gặp lại trong mơ.
Tháng ngày qua những cơn gió bụi,
Đã xua tan mộng đẹp tuổi thơ,
Lãng quên rồi giọng em hiền dịu,
Nhòa tan rồi bóng dáng nguy nga.
Giữa cô quạnh âm u tù hãm
Dòng đời trôi quằn quại hắt hiu,
Chẳng tiên thần, chẳng nguồn cảm xúc,
Chẳng đời, chẳng lệ, chẳng tình yêu.
Cả hồn anh bỗng dưng tĩnh giấc:
Trước mắt anh em lại hiện lên,
Như hư ảnh mong manh vụt biến,
Như thiên thần sắc đẹp trắng trong.
Trai tim lại rộn ràng náo nức
Vì trái tim sống dậy đủ điều:
Cả tiên thần, cả nguồn cảm xúc
Cả đời, cả lệ, cả tình yêu
- Một bản dịch tiếng Anh khác:
To...
I still recall the wondrous moment:
When you appeared before my sight
As though a brief and fleeting omen,
Pure phantom in enchanting light.
In sorrow, when I felt unwell,
Caught in the bustle, in a daze,
I fell under your voice’s spell
And dreamt the features of your face.
Years passed and gales had dispelled
My former hopes, and in those days,
I lost your voice’s sacred spell,
The holy features of your face.
Detained in darkness, isolation,
My days began to drag in strife.
Without faith and inspiration,
Without tears, and love and life.
My soul attained its waking moment:
You re-appeared before my sight,
As though a brief and fleeting omen,
Pure phantom in enchanting light.
And now, my heart, with fascination,
Beats rapidly and finds revived
Devout faith and inspiration,
And tender tears and love and life.
*Andrey Kneller
(Người đẹp của bài thơ “Gửi”)