Gaius Valerius Catullus
(Từ 84 - 54 tr.CN) - La Mã cổ đại
(Từ 84 - 54 tr.CN) - La Mã cổ đại
Tượng bán thân của Catullus tại Sirmione
Gaius Valerius Catullus (khoảng năm 84 - 54 tr. CN) là một nhà thơ Latin
của La Mã cổ đại . Tác phẩm của ông phần lớn đã bị thất lạc, tuy nhiên số còn lại vẫn có giá trị và tiếp tục ảnh hưởng đến các hình thức nghệ thuật thi ca đời sau.
Một vài bài thơ của ông.
.1)Bài 1:
+Carmen 5 (in English by Rudy Negenborn)
Let us live...
(Gaius Valerius Catullus)
Let us live, my Lesbia, and let us love,
and let us judge all the rumors of the old men
to be worth just one penny!
The suns are able to fall and rise:
When that brief light has fallen for us,
we must sleep a never ending night.
Give me a thousand kisses, then another hundred,
then another thousand, then a second hundred,
then yet another thousand more, then another hundred.
Then, when we have made many thousands,
we will mix them all up so that we don't know,
and so that no one can be jealous of us when he finds out
how many kisses we have shared.
by Rudy Negenborn
+Bản dịch tiếng Việt: Theo bản dịch Anh ngữ của Rudy Negenborn
Hãy để chúng ta sống
+Nguyên tác: Catullus
Lesbia, hãy để chúng ta sống và chúng ta yêu.
Xét lại mọi tin đồn của những người thủ cựu
Giá trị chỉ đáng một xu.
Mặt trời có thể lặn đi rồi mọc dậy.
Khi ánh sáng lịm dần.
Ta phải ngủ say một đêm bất tận.
Hãy cho anh nghìn nụ hôn, rồi trăm nụ nữa.
Rồi thêm nghìn nụ khác, rồi sau nữa hai trăm.
Rồi lại hơn một nghìn, rồi hơn trăm nụ khác.
Khi chúng ta đã thực hiện hàng nghìn.
Sẽ hòa lẫn chúng vào nhau để không còn thể biết.
Vì lẽ này, không còn ai ganh tị, không thể phát hiện ra.
Có bao nhiêu nụ hôn mình đã cùng chia sẻ
*HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
-Chú thích:
-Carmen: là bài hát, bài ca.(Tiếng La tinh)
-Bài thơ trên thể hiện tính cách sáng tác của Catullus. Sau này đại thi hào Anh W. Shakespere
đã ảnh hưởng phong cách diễn đạt của ông. Cụ thể trong thi phẩm “Venus and Adonis”,
Shakespeare đã viết nhiều câu thơ có liên quan về việc mời hôn của thần Vệ Nữ và cuối cùng
có câu “Ten kisses short as one, one long as twenty’’(Mười nụ hôn sao ngắn như có một, một
nụ phải dài như hai mươi nụ)....
2) Bài 2:
+Carmen 08 (in English by Kelly Syler)
Poor Catullus!...
(Gaius Valerius Catullus)
Poor Catullus, you must stop being silly,
and count as lost what you see is lost.
Once the sun shone bright for you,
when you would go whither your sweetheart led,
she who was loved by me as none will ever be loved.
Then there took place those many jolly scenes
which you desired nor did your sweetheart not desire.
Truly the sun shone bright for you.
Now she desires no more: do you too, weakling, not desire;
and do not chase her who flees, nor live in unhappiness,
but harden your heart, endure and stand fast.
Goodbye, sweetheart. Catullus now stands fast:
he will not look for you or court you against your will.
But you will be sorry when you are not courted at all.
Wretch, pity on you! What life lies in store for you!
Who will come to you now? Who will think you pretty?
Whom will you love now? Who will people say you are?
Whom will you kiss? Whose lips will you bite?
But you, Catullus, be resolute and stand fast.
by Kelly Syler
+Bản dịch thơ tiếng Việt: Theo bản dịch Anh ngữ của Kelly Syler.
Catullus đáng thương!...
+Nguyên tác: Catullus
Catullus đáng thương! Hãy ngưng điều ngớ ngẩn.
Cứ xem như đã bỏ phí ,hoài công.
Khi mặt trời rạng rỡ sáng soi lòng.
Khi mi đến cùng người tình chia sẻ.
Nàng chưa hề được ai yêu đến thế.
Rồi biết bao cảnh trí diễn vui tươi.
Mi khát khao nhưng nàng lại quên rồi.
Dù mặt trời vẫn sáng soi rạng rỡ.
Giờ ước vọng nàng không còn mong nữa.
Có làm mi tan vỡ giấc mơ hoa.
Vắng bóng nàng trong tuyệt vọng xót xa.
Tim chai đá, cam chịu nàng hờ hững.
Chào tạm biệt người tình, ta kịp thời giữ vững!
Không tìm em, không tán tỉnh nữa đâu.
Nhưng rồi em sẽ hối tiếc về sau.
Người theo đuổi bên mình em sẽ thiếu.
Ôi, bất hạnh, đắng cay! Đời ai bày cửa hiệu!
Ai đến em? Ai khen vẻ đẹp xinh?
Ai sẽ yêu? Ai bày tỏ tấm tình?
Ai sẽ hôn? Vành môi nào sẽ cắn?
Nhưng em ạ! Catuluss sẽ quyết tâm giữ vữngJ...
*HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
3) Bài 3:
+ Carmen 107 (in English by Matt Tomey)
If anything happened to one...
(Gaius Valerius Catullus)
If anything happened to one who is desirous and hopeful, yet unexpecting,
this is especially pleasing to the soul.
Therefore, this is pleasing, and dearer than gold to me,
because you, Lesbia, have restored yourself to desirous me.
You restore yourself to desirous, unexpecting me, you return yourself
to me. O, light of a fairer mark!
Who lives more happily than I alone, or who will be able
to say that these things are to be hoped for more than this life?
by Matt Tomey
+Bản dịch thơ tiếng Việt: Theo bản dịch Anh ngữ của Matt Tomey.
Điều xảy ra
+Nguyên tác: Catullus
Điều xảy ra đối với một người,
không gì hơn là ước mơ, hy vọng.
Tuy không thể đợi chờ.
Nhưng niềm vui cho tâm hồn vẫn là lẽ sống.
Đối với anh còn quí giá hơn vàng.
Bởi vì em, Lesbia, khát vọng biết lo toan.
Em tạo lại chính mình để đến cùng mơ ước.
Không chờ anh phải hết lời ngỏ trước.
Em đưa tình quay trở lại với anh.
Ôi! Tia sáng vui mang dấu hiệu trong lành.
Ai hạnh phúc vẫn hơn người lẻ bóng
Có thể bảo đây là điều hy vọng.
Để hiến dâng cho cuộc sống nhiều hơn.
*HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
Gaius Valerius Catullus (khoảng năm 84 - 54 tr. CN) là một nhà thơ Latin
của La Mã cổ đại . Tác phẩm của ông phần lớn đã bị thất lạc, tuy nhiên số còn lại vẫn có giá trị và tiếp tục ảnh hưởng đến các hình thức nghệ thuật thi ca đời sau.
Một vài bài thơ của ông.
.1)Bài 1:
+Carmen 5 (in English by Rudy Negenborn)
Let us live...
(Gaius Valerius Catullus)
Let us live, my Lesbia, and let us love,
and let us judge all the rumors of the old men
to be worth just one penny!
The suns are able to fall and rise:
When that brief light has fallen for us,
we must sleep a never ending night.
Give me a thousand kisses, then another hundred,
then another thousand, then a second hundred,
then yet another thousand more, then another hundred.
Then, when we have made many thousands,
we will mix them all up so that we don't know,
and so that no one can be jealous of us when he finds out
how many kisses we have shared.
by Rudy Negenborn
+Bản dịch tiếng Việt: Theo bản dịch Anh ngữ của Rudy Negenborn
Hãy để chúng ta sống
+Nguyên tác: Catullus
Lesbia, hãy để chúng ta sống và chúng ta yêu.
Xét lại mọi tin đồn của những người thủ cựu
Giá trị chỉ đáng một xu.
Mặt trời có thể lặn đi rồi mọc dậy.
Khi ánh sáng lịm dần.
Ta phải ngủ say một đêm bất tận.
Hãy cho anh nghìn nụ hôn, rồi trăm nụ nữa.
Rồi thêm nghìn nụ khác, rồi sau nữa hai trăm.
Rồi lại hơn một nghìn, rồi hơn trăm nụ khác.
Khi chúng ta đã thực hiện hàng nghìn.
Sẽ hòa lẫn chúng vào nhau để không còn thể biết.
Vì lẽ này, không còn ai ganh tị, không thể phát hiện ra.
Có bao nhiêu nụ hôn mình đã cùng chia sẻ
*HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
-Chú thích:
-Carmen: là bài hát, bài ca.(Tiếng La tinh)
-Bài thơ trên thể hiện tính cách sáng tác của Catullus. Sau này đại thi hào Anh W. Shakespere
đã ảnh hưởng phong cách diễn đạt của ông. Cụ thể trong thi phẩm “Venus and Adonis”,
Shakespeare đã viết nhiều câu thơ có liên quan về việc mời hôn của thần Vệ Nữ và cuối cùng
có câu “Ten kisses short as one, one long as twenty’’(Mười nụ hôn sao ngắn như có một, một
nụ phải dài như hai mươi nụ)....
2) Bài 2:
+Carmen 08 (in English by Kelly Syler)
Poor Catullus!...
(Gaius Valerius Catullus)
Poor Catullus, you must stop being silly,
and count as lost what you see is lost.
Once the sun shone bright for you,
when you would go whither your sweetheart led,
she who was loved by me as none will ever be loved.
Then there took place those many jolly scenes
which you desired nor did your sweetheart not desire.
Truly the sun shone bright for you.
Now she desires no more: do you too, weakling, not desire;
and do not chase her who flees, nor live in unhappiness,
but harden your heart, endure and stand fast.
Goodbye, sweetheart. Catullus now stands fast:
he will not look for you or court you against your will.
But you will be sorry when you are not courted at all.
Wretch, pity on you! What life lies in store for you!
Who will come to you now? Who will think you pretty?
Whom will you love now? Who will people say you are?
Whom will you kiss? Whose lips will you bite?
But you, Catullus, be resolute and stand fast.
by Kelly Syler
+Bản dịch thơ tiếng Việt: Theo bản dịch Anh ngữ của Kelly Syler.
Catullus đáng thương!...
+Nguyên tác: Catullus
Catullus đáng thương! Hãy ngưng điều ngớ ngẩn.
Cứ xem như đã bỏ phí ,hoài công.
Khi mặt trời rạng rỡ sáng soi lòng.
Khi mi đến cùng người tình chia sẻ.
Nàng chưa hề được ai yêu đến thế.
Rồi biết bao cảnh trí diễn vui tươi.
Mi khát khao nhưng nàng lại quên rồi.
Dù mặt trời vẫn sáng soi rạng rỡ.
Giờ ước vọng nàng không còn mong nữa.
Có làm mi tan vỡ giấc mơ hoa.
Vắng bóng nàng trong tuyệt vọng xót xa.
Tim chai đá, cam chịu nàng hờ hững.
Chào tạm biệt người tình, ta kịp thời giữ vững!
Không tìm em, không tán tỉnh nữa đâu.
Nhưng rồi em sẽ hối tiếc về sau.
Người theo đuổi bên mình em sẽ thiếu.
Ôi, bất hạnh, đắng cay! Đời ai bày cửa hiệu!
Ai đến em? Ai khen vẻ đẹp xinh?
Ai sẽ yêu? Ai bày tỏ tấm tình?
Ai sẽ hôn? Vành môi nào sẽ cắn?
Nhưng em ạ! Catuluss sẽ quyết tâm giữ vữngJ...
*HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
3) Bài 3:
+ Carmen 107 (in English by Matt Tomey)
If anything happened to one...
(Gaius Valerius Catullus)
If anything happened to one who is desirous and hopeful, yet unexpecting,
this is especially pleasing to the soul.
Therefore, this is pleasing, and dearer than gold to me,
because you, Lesbia, have restored yourself to desirous me.
You restore yourself to desirous, unexpecting me, you return yourself
to me. O, light of a fairer mark!
Who lives more happily than I alone, or who will be able
to say that these things are to be hoped for more than this life?
by Matt Tomey
+Bản dịch thơ tiếng Việt: Theo bản dịch Anh ngữ của Matt Tomey.
Điều xảy ra
+Nguyên tác: Catullus
Điều xảy ra đối với một người,
không gì hơn là ước mơ, hy vọng.
Tuy không thể đợi chờ.
Nhưng niềm vui cho tâm hồn vẫn là lẽ sống.
Đối với anh còn quí giá hơn vàng.
Bởi vì em, Lesbia, khát vọng biết lo toan.
Em tạo lại chính mình để đến cùng mơ ước.
Không chờ anh phải hết lời ngỏ trước.
Em đưa tình quay trở lại với anh.
Ôi! Tia sáng vui mang dấu hiệu trong lành.
Ai hạnh phúc vẫn hơn người lẻ bóng
Có thể bảo đây là điều hy vọng.
Để hiến dâng cho cuộc sống nhiều hơn.
*HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch
